Tembung Saloka merupakan salah satu tembung Bahasa Jawa yang berupa kata kiasan. Mengapa bisa dibilang salah satu?
Karena selain tembung saloka ada juga kata kiasan lain, yakni paribahasa dan bebesahan. Terdapat perbedaan saloka, paribahasa dan bebesan. Masing-masing mempunyai ciri khas masing-masing.
Tembung saloka bisa diartikan sebagai berikut:
Tembung saloka yaiku unen-unen ajeh panggonane ngemu surasa pepindhan kang dipindahake wonge.
Ciri-ciri tembung saloka adalah:
1. Mempunyai makna kias
2. Mempunyai sifat tetap
3. Mengandung ungkapan pengandaian
Berikut adalah contoh tembung saloka:
- Asu belang kalung wang : Wong ala nanging sugih bandha.
- Asu gedhe menang kerahe : Luweh dhuwur pangkate, luweh dhuwur panguwasane
- Ati bengkong oleh oncong : Wong kang duwe niat ala, ana sing nyarujuki, oleh dalan
- Baladewa ilang gapite : Kekuatane ilang
- Bathok bolu (bolong telu) isi madu : Wong asor nanging sugih kapintaran
- Bebek mungsuh mliwis : Wong pinter mungsuh wong pinter, sijine kalah trampil
- Belo melu seton : Melu anut grubyung ning ora reti karepe
- Beras wutah arang bali marang takere : Barang sing wis rusak angel pulih kaya asale
- Cebol nggayuh lintang : Gegayuhan kang mustahil bisa kelakon
- Cecak nguntal cagak : Gegayuhan kang ora timbang karo kekuatane
- Dhandhang diunekake kuntul, kuntul diunekake dhandhang : Elek diunekake apik, apik diunekake elek
- Dhemit ora ngulit, setan ora doyan : Tansah diparingi keselametan
- Dom sumurup ing banyu : Laku sesidheman kanggo nyurumupi wewasi
- Duka yayah sanipi : Wong kang nesu banget
- Emprit abuntut bedhug : Perkara sepele dadi gedhe
- Endhas gundhul dikepeti : Wis kepenak isi dienak-enake
- Gagak nganggo lare merak: Wong cilik tumindak kaya wong gedhe
- Gajah alingan suket teki : Lahir lan batine ora padha bakal ketara
- Gajah ngidak rapah : Nerjang janjine dewe
- Gajah perang karo gajah, kancil mati ing tengah : Wong gedhe kang padha pasulayan, wong asor kang dadi korban
- Garang Garing : Wong sumugih nanging asline kekurangan
- Gong lumaku tinabuh : Wong kang kumudu-kudu ditakoki, dijaluki piwulang
- Iwak lemebu wuwu : Wong keno apus kanthi gampang
- Jaran kerubuhan empyak : Wong kang wis kapok
- Jati ketlusuban ruyung : Kumpule karo wong becik kelebon wong ala tumindake
- Kacang ora ninggal lanjaran : Pakulinane anak lumrahe niru wong tuwane
- Kakehan gludug kurang udan : Akeh ngomong ning ora ono buktine
- Kandhang langit, bantal ombak, kemul mega : Wong kang ora duwe papan panggonan
- Kaya banyu karo lenga : Wong sing mboten bisa rukun
- Kebo bule mati setra : Wong pinter nanging ora ono sing merlokake
- Kebo ilang tombok kandhang : Wis kelangan, iseh ngetokake ragat kanggo nggoleki
- Kebo kabotan sungu : Rekasa jalaran kakehan anak
- Kebo mulih ing kandhange : Wong lungo wis suwe, mbalek ning omahe meneh
- Kebo nusu gudel : Wong tuwo jaluk warah wong enom
- Kemladheyan ngajak sempal : Wong mondhok ngajak rusak
- Kenes ora ethes : Wong sugih ning bodho
- Kere munggah bale : Wong didadekake wong luhur
- Kere nemoni malem : Wong sing serakah
- Kethek saranggon : Sagerombolan wong kang tumindak ala
- Klenthing wadhah masin : Angel ninggalake pakulinan kang ala
- Kleyang kabur kanginan, ora sanak ora kadang : Wong kang ora duwe omah sing tetep
- Kriwikan dadi grojogan : Perkara cilik dadi gedhe
- Krokot ing galeng : Wong sing mlarat banget
- Kurung munggah lumbung : Wong cilik didadekake wong gedhe
- Kutuk marani sunduk : Njarak marani bebaya (bahaya)
- Lahang karoban manis : Rupane bagus/ayu tur apik bebudine
- Lambe satumang kari samerang : Ditururi bola-bali tetep wae ora nggugu
- Legan golek momongan : Kepanak malah digawe rekasa
- Ngalasake negara : Wong kang ora manut pranatane negara
- Opor bebek mentas awake dhewe : Rampung saka dayane dhewe
- Ora gonjo ora unus : Wong sing ala rupane lan atine
- Palang mangan tandur : Dipercaya malah ngerusak
- Pecruk tunggu bara : Dipasrahi tunggu sing dadi kesenengan
- Pitik trondhol diumbar ing pedaringan : Wong ala dipasrahi nunggu barang pengaji, wekasan malah ngentek-enteki
- Satru munggawing cangklakan : Mungsuh wong kang iseh sedulur
- Sumur lamaku timba : Wong kang kumudu-kudu ditakoni
- Tekek mati ulone : Nemu cilaka jalaran saka geneme dhewe
- Timun mungsuh duren : Wong cilik mungsung wong duwe penguwasa
- Timun wungkung jaga imbuh : Wong sing bodho kanggone mung yen kekurangan wae
- Tumbak cucukan : Wong kang seneng adu-adu
- Tumbu oleh tutup : Sampun cocok banget
- Tunggak jarak mrajak, tunggak jati mati : perkara ala ngabra-ambra, perkara becik ming kari sethithik
- Yuyu rumpung mbarong ronge : Omahe magrong-magrong, sejatine kekurangan
Semoga bermanfaat!
